Nếu khi bán giấy xe cho ông ta, công ty xe điện hỏi "Tôi đổi cho thầy một đồng tiền vàng, nhưng thầy phải các cho tôi 3 cắc" thì tất ông ta la lên dữ dội. Năm sau, giờ sau, ngày sau luôn sẵn sàng đợi ta. Có gì đáng chán đâu? Ngay trong công ty địa ốc cũng có cảnh đẹp lạ lùng, biến hóa của đời sống.
Tôi sợ những lời khuyên của tôi có giọng dạy đời và đường đột quá. Sách Anh viết về vấn đề đó không có cuốn nào hơn được cuốn ấy, và không một người nào đã đọc mà còn có thể hiểu lầm rằng thơ là một thứ khổ hình thời Trung cổ, là một giống voi điên khùng, nguy hiểm, hoặc một họng súng tự khạc đạn để bắn chết những người đứng cách bốn chục thước. Và tôi đố bạn kể cho tôi nghe còn tám giờ nữa bạn bạn làm được những việc gì.
Tôi cho chính nhờ thấu hiểu chân lý ấy mà tôi khác con heo nằm vũng bùn kia. Họ ngồi xe máy phóng qua các miền trong xứ văn chương với mỗi mục đích là đi tìm cảm xúc mới. Mà thiếu năng lực ấy - nghĩa là thiếu năng lực ra lệnh cho óc làm việc rồi bắt nó tuân lệnh - thì sống không ra sống.
Những phút ấy phải thiêng liêng, hoàn toàn thiêng liêng như buổi tập diễn kịch hoặc một cuộc đấu quần vợt. Nếu người ta bảo bạn chỉ chỉ tên những nhạc cụ dùng trong khúc đầu bản hòa tấu C thấp thì chắc bạn chỉ không được. Cái lợi lớn nhất của những kiệt tác đó là nó minh bạch một cách lạ lùng.
Thế thì tại sao bạn lại không rời khỏi nhà, lại cột đèn gần nhất với một cái vợt rồi nhận xét đời sống của các loài bướm đang đập cánh chung quanh ánh sáng, rồi sắp đặt lại những điều tìm được rồi dựng lên một thuyết? Ông đi lại bến xe mà đầu óc rỗng không. Còn trong trường hợp trung bình thì tôi khuyên bạn nên lập chương trình cho sáu ngày một tuần thôi.
Nhưng những điều tôi nói về âm nhạc có thể áp dụng vào những nghệ thuật khác. Nó có thể phản bạn và làm bạn lạc lối đấy. Nhờ tập trung tư tưởng đều đều (muốn vậy chỉ cần kiên nhẫn, ngoài ra chẳng có bí quyết nào khác) bạn có thể sai khiến óc bạn như nhà độc tài, bất kỳ lúc nào, bất kỳ ở đâu.
Lúc đó bạn có thể đọc báo được. Bạn có thể có những nguyên tắc giúp mình tin rằng cướp bóc là làm việc phải. Vậy lúc đầu, xin bạn đừng làm nhiều quá.
Bạn lựa một thời đại hoặc một đầu đề, hoặc một tác giả thôi. Nếu bạn không chịu khó suy nghĩ mệt nhọc 45 phút (mới đầu, công việc ấy chán lắm) thì một giờ rưỡi đọc sách mỗi đêm sẽ uổng lắm. Trước khi chỉ cách dùng số thì giờ đó, tôi cần khuyên bạn lời cuối cùng này: buổi tối, muốn làm một công việc mất giờ rưỡi thì phải bỏ ra hơn giờ rưỡi kia đấy.
Về điểm đó, tôi không cho rằng một thất bại vẻ vang lại hơn một thành công nho nhỏ. Mà công ty bắt ông đợi mỗi ngày 2 lần mỗi lần năm phút, chính là bắt ông chịu thiệt như vậy. Thành thử, lần trước bạn tới nghe hòa nhạc, chỉ thấy thích và mê mẩn như một em nhỏ ngó những đồ chơi bóng lán, tóm lại, bạn chỉ có mặt ở đó thôi; còn lần này thì khác, bạn hẳn đã thực là sống.
Nhưng bạn đừng thất vọng. Sự tiếp tế thời gian mặc dầu rất đều đặn mà lại bị hạn chế một cách khắc nghiệt. Bạn quên cả bạn bè cùng mệt nhọc, và buổi tối đó thấy thú vị làm sao.