Nói chuyện gì với tôi suốt quãng đường về trại đó? Làm sao được? Tôi suy nghĩ hàng giờ tới vấn đề động trời đó trong khi cày ruộng. Nhưng rút cục, cách nào làm cho ta sướng hơn? Cách tự bắt ta sống theo một ngân sách nhất định; hợp với túi tiền hay là cách tiêu xài thỏa thích để rồi nhận được giấy xanh đỏ của mõ toà thúc nợ và lủi như cuốc khi chủ nợ đập thình thình vào cửa? Vợ mới sinh con thứ nhì.
Aristote nói: "Người lý tưởng tìm cái vui của mình trong sự giúp đỡ kẻ khác, nhưng mắc cỡ khi phải chịu lụy ai. Tôi 18 tuổi và muốn học nghề kiến trúc. Bạn thử xem được không nào? Tôi xin nhắc lại bốn câu hỏi ấy:
Ông thích phương pháp ấy tới nỗi tiếp tục dùng nó khi ông đã giàu, nổi danh khắp thế giới và có cả một chiếc du thuyền nữa. Có thể rằng ông hay bắt bẻ quá không ai dám lại gần, nên không ai dám nghĩ tới sự cảm ơn chủ. Tôi đáp: "Cho gió khỏi lọt".
Cuối ngày cô cộng lại xem được bao nhiêu tờ rồi cô rán bữa sau làm hơn số đó. Người bèn dắt tôi theo. Trong đó, bác sĩ kể 11 nguyên nhân của gốc bệnh.
Lần ấy là lần thứ nhất trong đời, tôi đã có thể suy nghĩ sáng suốt và hợp lý được. Rồi thì dông tố ghê gớm nổi lên. Trớ trêu hơn nữa là bản thông kê này lại rất dài.
Còn nếu tôi đã lầm, thì thiên thần sẽ chứng giám cho thiện ý của tôi và lịch sử sẽ lên án tôi". Tôi bắt đầu đau bao tử từ khi phi cơ Pháp bắn liên thanh xuống miền Tân Thạnh (1946), năm sau qua Long Xuyên, để quên tình cảnh nước và nhà tôi phải trốn vào trong sách vở, nhưng viết và đọc suốt ngày thì bệnh bao tử lại nặng thêm, mà bác sĩ không biết, cứ cho là gan yếu, uống thuốc Tây, thuốc Bắc, thuốc Nam đều không hết. Lập ngân sách không phải là hy sinh bỏ hết nỗi vui trong đời mà là để cho ta thấy yên ổn trong lòng về vấn đề tài chánh.
Do đó tôi được bình tĩnh để quyết định. Tại sao vậy? Tại vì không ai giống ai hết. Ông mới từ chức phó trưởng ban của hảng General Motors và qua giúp việc cho ban nghiên cứu của hãng đó.
Dưới đây là bài thứ hai. Hồi nhỏ, tôi thường trách người làm tôi khổ cực; nhưng nay đã già - mà có lẽ cũng đã khôn - tôi nhận thấy rằng nếu truy cứu tới cùng, hầu hết những nỗi khổ ủa tôi đều do tôi mà ra cả. Và những hột cát ấy, đều lần lần liên tiếp nhau, chui qua cái cổ nhỏ ở giữa để rớt xuống phần dưới.
Cũng có thể họ cho rừng sở dĩ ông thưởng họ vì nếu không thưởng thì số lời cũng phải đem đóng thuế gần hết thôi. Ai nấy đang vui, bỗng buồn bã, lẳng lặng gật đầu. Tôi khuyên vậy là vì họ thường chỉ bận óc với ý nghĩ: "Làm sao cho người khác bực mình được?".
Bài thơ đó là nhà soạn kịch trứ danh ở Ấn Độ là ông Kalidasa làm và ông William Osler chép lại, luôn luôn để trên bàn giấy ông: Trong khi đợi tôi, ông nhặt một lá cây, quấn làm chiếc còi. (Phụ nữ nào cũng vậy, phải thu xếp sao cho mỗi ngày có được vài phút để thoa ít phấn - Tôi tưởng một nữ lưu cảm thấy mình đẹp, sẽ chẳng để ý đến thần kinh hệ nữa).