Muốn trong sạch nếu không ở trong hôn nhân thì phải có lý tưởng tu đức và lánh các dịp hiểm nghèo. Lúc nào bị như vậy họ cũng bất mãn cả. lúc quảng cáo họ giải thích, họ bình giảng, ít tán ra nhiều, nhiều tóm lại ít: tuy đ à yêu đương và theo chương trình mà họ tưởng tượng.
Con đẻ của tự ái, dấu hiệu của ý thức nhân cách đấy. Và mấy tiếng diễn tả cõi lòng bao dung của Kim Trọng sau khi nghe Thúy Kiều thú tội đã thừa xấu xa vì ong qua bướm lại, những tiếng không những đánh đi một dấu tréo trên dĩ vãng đen ngòm tội ác của Kiều mà còn biện hộ thế nầy cho Kiều nữa: Có kẻ lại yêu cuồng nhiệt và sâu sắc nữa.
Họ có lẽ không dám khinh người để cho mình sống trong xã hội như con công lạc giữa bầy gà. Nhưng chương trình kỳ cục có đâu trong cốt tủy họ cứ việc thỉnh thoảng thi hành. Để rồi trước mặt vợ lớn: Giọt châu lã chã khôn cầm và bạc nhược tự thú:
Biết lối ký ức của bạn trai trước khi vào thanh niên là lối căn cứ vào những gì ngũ quan cung cấp, nhà giáo dục có thể luyện cho bạn trai não nhớ sâu sắc. Tôi biết đồng niên với họ cũng có bạn gái kỳ cục. Nhưng lắm lúc tỏ ra rất léo lắt: tôi muốn nói họ hay để ý.
Nam giới có không ít người thày lay, đòn sóc có hạng. Ơû trong xã hội nghèo mà nghèo được coi là tội, mà nhân đức thanh bần bị dìm xuống đất đen, mà thần tài là chúa tể, nhiều bạn trai nuôi lý tưởng học xong chiếm cho được một địa vị xã hội để lôi một kiếp sống trưởng giả trong tiền bạc, sung sướng. Tình tâm giao lý tưởng là một kho vàng mà cho đặng giữ phải dùng nhân đức, chớ không bằng những bộc lộ tình cảm, có màu sắc nhục dục.
Chắc ta đã thấy nhiều nam thanh bị tiếng người ta gán là trợt rìu, trật búa. Vẫn biết khi bị ái tình chi phối người ta có thể ra vẻ quỳ mọp, lòn cúi. Tôi vẫn biết ở thời nầy tuổi trẻ ngang ngạnh lắm, bất kể nhà giáo dục.
Lợi là cứu cánh các phương thế kể cả những quỷ kế vẫn là tốt. Lúc ấy họ định giấu cho tới chừng xuống lỗ hiểu là thời gian đừng khám phá được sự gì phản bội tinh thần bức thư. Nhưng, thưa bạn, nếu không vậy thì tốt hơn bạn đoạn tuyệt.
Thí dụ tôi dẫn ra đây nói lêntính vô tư cao cả của bạn trai. Vài bữa chải rẽ một mé. Người ta thấy bạn trai ngoan ngoãn vâng vâng, dạ dạ tưởng đâu không có chuyện gì.
Mà lại bị những mặc cảm trên ngăn trở, thành ra họ nhút nhát. Có khi lúc còn đủ đôi đủ bạn, họ ít ý thức tình yêu. Người ta thấy còn tổn hại cho danh giá nữa.
Nhiều bạn gái đã lãnh những bài học chua chát vì dốt tâm lý nầy. Có khi trong cảnh sống vợ chồng qua những thời gian tân hôn, trăng mật, đ àn ông sống hơi lạt. Họ chưa tới lúc lãnh hội những ý tưởng cao sâu.