Trong chương trước, chúng tôi nói rằng nếu tác giả không giải thích được nhận định của mình, chúng chỉ là ý kiến của cá nhân tác giả. Vì vậy, độc giả cần tuân theo các quy tắc ở hai giai đoạn đầu của quá trình đọc phân tích trước khi chuyển sang giai đoạn thứ ba. Có một cách khác để kiểm tra xem bạn có hiểu nhận định ẩn trong câu bạn đọc hay không.
Muốn hiểu được, bạn phải đọc đi đọc lại nhiều lần. Những cản trở trong quá trình hiểu một cuốm sách khó không đơn thuần là vấn đề sinh lý hay tâm lý. Lịch sử của một từ có chứa các thông tin về quá trình biến đổi vật chất, cách viết và cách phát âm; nêu lên các nghĩa chuyển; phân biệt nghĩa cổ; ít hoặc không sử dụng nữa với nghĩa hiện đại, thông dụng; phân biệt thành ngữ, từ thông tục hoặc tiếng lóng.
Mỗi cuốn sách là một nét khác biệt với từng độc giả nên không có gì ngạc nhiên khi mỗi độc giả thể hiện nhận định về tính chỉnh thể của sách một cách khác nhau. Hãy nỗ lực đạt tới sự công bằng. Có và không có giáo viên.
Không thể coi chúng là ba từ khác biệt vì cả ba đều có chung gốc X. Tên sách, tiêu đề mỗi chương và lời đề từ cũng phần nào giúp ích cho việc phân loại đó. Chính kỹ năng đọc kiểm soát sẽ tạo ra lối đi tắt.
Thế nhưng các quy tắc để tỉnh táo trong khi đọc không đơn thuần là làm ngược lại những điều trên. Lý do không chỉ bởi vì chúng được viết theo thể thơ (trừ Thiên đường đánh mất, các tác phẩm còn lại đều được diễn xuôi cho dễ đọc) mà điều khó khăn nằm ở tính nhân văn của tác phẩm, ở cách tiếp cận vấn đề. Khi đánh giá phê bình, bạn cần nêu ra cả ý kiến tán thành và ý kiến phản đối.
Cũng như vậy, các tiêu chuẩn đạo đức thuyết phục người đọc tin vào sự tồn tại của một cuộc sống tốt đẹp và đưa ra các cách để có được cuộc sống đó. Nên nghĩ rằng có lúc bạn cũng hiểu nhầm hoặc hơi chậm hiểu. Có một số cuốn sách cũng như một số giáo viên chỉ quan tâm đến những kiến thức mà họ phải truyền đạt, nhưng điều này không có nghĩa họ phủ nhận giá trị sử dụng của những kiến thức đó.
Vì thế, cho dù văn phong cách ngôn được những người yêu thích thi ca ngưỡng mộ nhưng lại làm bực mình những nhà triết học nghiêm túc vốn muốn theo dõi và phê bình dòng suy tưởng của tác giả. Tương quan về phía độc giả và người nghe, kỹ năng tu từ chính là biết cách đáp lại người cố thuyết phục hoặc làm cho chúng ta tin vào điều gì đó. Bài thơ thứ 138, cũng rất nổi tiếng, bắt đầu bằng những dòng:
Do đó, nếu bạn muốn phản đối, dù ở giai đoạn nào của cuộc đàm luận, ít nhất bạn cũng nên hướng tới việc thống nhất ý kiến. Như Aristotle đã nói hạnh phúc là chất lượng của toàn bộ cuộc đời. Chúng tôi có thể cho bạn vài lời khuyên về phương pháp đọc tác phẩm văn học giả tưởng.
Cấp độ này khác hẳn cấp độ trước (đọc sơ cấp) và cấp độ đọc sau nó (đọc phân tích). Như đã nói, bước thứ ba của đọc đồng chủ đề là giải đáp các thắc mắc. Một cuốn tiểu sử được uỷ quyền viết thường nói nhiều với chúng ta về giai đoạn lịch sử mà nó ra đời, về thói quen và cuộc sống, về những hành động và thái độ được xã hội chấp nhận và ngầm ám chỉ với một chút suy diễn về những vấn đề không được xã hội đồng tình.
Chúng chỉ dựa trên kinh nghiệm chung và là một phần của hệ thống kiến thức. Do đó, để phê bình chính xác, bạn phải chỉ rõ điều gì trong cuốn sách khiến bạn phản ứng như vậy. Mặc dù, không thể đặt suy nghĩ của ta vào suy nghĩ của tác giả hoặc bắt họ nói những điều ta muốn, nhưng ta cũng không thể hoàn toàn phụ thuộc vào việc nhận được từ họ những nhận định tường minh giúp giải quyết vấn đề của ta.